THE PUTOS OF PERO DA PONTE: REMARKS ON THE HISTORY OF A WORD

Authors

  • Arivaldo Sacramento de Souza Universidade Federal da Bahia

DOI:

https://doi.org/10.9771/ell.i71.48253

Keywords:

Medieval Galician-Portuguese satire, Puto, Philology

Abstract

Medieval Galician-Portuguese satire (medieval joke poetry) is a diverse source for understanding the social meaning of relationships between men. Although it is not the corpus in which we can hear the “sodomite’s” voice, it is a wide showcase for the understanding of speeches against sodomy. In this perspective, we took the song of Pero da Ponte, [Eu digo mal com’ome fodimalho] to analyze the meanings of the word “puto”, the only occurrence in the masculine in all Cancioneiros. For this purpose, we used a set of elements of philological practice (paratexts, indirect sources, analysis of lexicographic and editing works) that made it possible to find some semantic features that helped us understand the change of meaning and the polysemy of the term. From this investigation, we were able to reach the following questions: (i) “puto”, in the occurrence of the song by Pero da Ponte, is a hyperonym for sexual relations between men (active or passive); (ii) the change towards the expansion of the sexual meanings of the word “puto” happened since Ancient times and is generalized in a moral dimension in the Middle Ages; (iii) “puto” seems to have changed through the relationship between youth and moral purity, from this synthesis the objectification of these bodies in contexts of prostitution also emerged.

Downloads

Download data is not yet available.

References

ALFONSO X. Las siete partidas. Edição fac-similada da edição salmantina de 1555, glosada por Gregorio Lopez e impressa por Andrea de Portonariis. Madrid: Boletín Oficial del Estado, 1974. 3 v.

ALFONSO X. Las siete partidas. Translation by Samuel Parsons Scott. Edition by Robert I. Burns. Pennsylvania: University of Pennsylvania, 2001. v. II.

ALFONSO X. Las siete partidas: antología. Selección de Francisco López Estrada y María Teresa López García-Berdoy. Madrid: Castalia, 1992.

AUERBACH, Erich. Mimesis: a representação da realidade na literatura ocidental. São Paulo: Perspectiva, 2007.

BLUTEAU, Rafael. Vocabulario portuguez, e latino, aulico, anatomico, architectonico, bellico, botanico ... : autorizado com exemplos dos melhores escritores portuguezes , e latinos; e offerecido a El Rey de Portugal D. Joaõ V. Coimbra, Collegio das Artes da Companhia de Jesu : Lisboa, Officina de Pascoal da Sylva, 1712-1728. 8 v; 2 Suplementos.

CALLÓN, Carlos. As relacións sexoafectivas intermasculinas e interfemininas no trobadorismo galego. 2017. 468f. Tese (Doutorado em Letras) - Programa Oficial de Doutoramento em Estudos Lingüísticos e Literarios do Galego e do Portugués, Universidade da Coruña.

FOUCAULT, Michel. História da Sexualidade I:A vontade de saber. Tradução de Maria Thereza da Costa Albuquerque e J. A. Guilhon Albuquerque. Rio de Janeiro: Edições Graal, 1988.

GAMA, Nilton Vasco da. A variação do latim e a formação das línguas românicas. Quinto Império, Salvador, v. 5, p. 39-51, Seg. sem. 1995.

KILOMBA, Grada. Memórias da Plantação: episódios de racismo quotidiano. Lisboa: Orfeu Negro, 2019.

LAPA, Manuel Rodrigues (Ed.). Cantigas d’escarnho e maldizer dos cancioneiros medievais galego-portugueses. 3. ed. Lisboa: João Sá da Costa, 1995.

LOPES, Graça Videira (Ed.). Cantigas de escárnio e maldizer dos trovadores e jograis galego-portugueses. Lisboa: Estampa, 2002.

LOPES, Graça Videira. A sátira nos cancioneiros medievais galego-portugueses. Lisboa: Estampa, 1994.

LOPES, Graça Videira; FERREIRA, Manuel Pedro et al. Cantigas Medievais Galego Portuguesas [base de dados online]. Lisboa: Instituto de Estudos Medievais, FCSH/NOVA, 2011-. Disponível em: [http://cantigas.fcsh.unl.pt]. Acesso em: 31 mar. 2021.

MADERO, Marta. Manos violentas, palabras vedadas: la injuria en castilla y en León (siglos XIII-XV). Madrid: Taurus, 1992.

NIETZSCHE, Friedrich Wilhelm. Segunda consideração intempestiva: da utilidade e desvantagens para vida. Tradução Marco Antônio Casanova. Rio de Janeiro: Relume Dumará, 2003.

NUNES DO LEÃO, Duarte. Origem, e Orthografia da Lingoa Portugvesa. Lisboa: Pedro Crasbeeck, 1606.

SACRAMENTO DE SOUZA, Arivaldo. A Representação das relações entre homens nas cantigas de escárnio e maldizer galego-portuguesas. 2008. 153f. Dissertação (Mestrado em Letras e Linguística) - Universidade Federal da Bahia. Instituto de Letras, Salvador, 2008.

SIMÕES NETO, Natival Almeida. Um enfoque construcional sobre as formações X-eir-: da origem latina ao português arcaico. 2016. Dissertação (Mestrado em Língua e Cultura) – Universidade Federal da Bahia, Instituto de Letras, Salvador.

SODRÉ, Paulo Roberto. A sodomia no “jugar de palabras” de Estevão da Guarda. Aletria: Revista de Estudos Literários, Belo Horizonte, n. 13, p. 125-132, 2006a.

SODRÉ, Paulo Roberto. Ainda sobre a sodomia na sátira galego-portuguesa: a propósito da cantiga “Do que eu Quígi, per sabedoria”, de Estêvão da Guarda. Revista do CESP, Belo Horizonte, v. 27, n. 37, jan.-jun. 2007. Disponível em: [http://www.periodicos.letras.ufmg.br/index.php/cesp/article/viewFile/6601/5601]. Acesso em: 31 mar. 2021.

SODRÉ, Paulo Roberto. Os homens entre si: os “fodidos e seus maridos” nas cantigas de Pero da Ponte, séc. XIII. In: LOPES, Denilson et al. Imagem e diversidade: estudos da homocultura. São Paulo: Nojosa, 2004. p. 246-253.

SODRÉ, Paulo Roberto. Pero da Ponte e os trebelhos de Tisso Pérez: entre o retraer e o difamar. In: _____. (Org.). Multiteorias: correntes críticas, culturalismo, transdisciplinaridade. Vitória: Ufes/Programa de Pós-Graduação em Letras/Mestrado em Estudos Literários, 2006b. Disponível em: [www.ufes.br/~mlb/multiteorias/]. Acesso em 31 mar. 2021.

Published

2021-12-31

How to Cite

SACRAMENTO DE SOUZA, A. THE PUTOS OF PERO DA PONTE: REMARKS ON THE HISTORY OF A WORD. Estudos Linguísticos e Literários, Salvador, n. 71, p. 153–177, 2021. DOI: 10.9771/ell.i71.48253. Disponível em: https://periodicos.ufba.br/index.php/estudos/article/view/48253. Acesso em: 27 jul. 2024.